Wie was Jan de Groot eigenlijk?

Sappemeer

Jan de Groot werd geboren in Sappemeer in 1848 als oudste van 6 kinderen. Hij kwam uit een eenvoudige familie. Zijn ouders, ooms en tantes, broers en zusters zijn vrijwel allen geboren én gestorven in Sappemeer. Toen Jan 10 jaar was is zijn jongste zusje geboren en is zijn vader overleden. Zijn moeder is later hertrouwd en kreeg nog 3 kinderen.

Voor zover bekend kwamen in de familie slechts eenvoudige beroepen voor: leerlooijersknecht, dagloner, dienstmeid, werkvrouw, touwslagersknecht.

Naar zee

Hoe hij er toe kwam om zeeman te worden weten we niet, maar op zichzelf is het niet vreemd dat een jonge man uit Sappemeer in die tijd naar zee ging. De Groninger scheepsbouw en zeevaart maakten in de tweede helft van de 19e eeuw een grote bloei door. Rond 1860 had bijna de helft van de Nederlandse zeeschepen een Groningse thuishaven[1].

Twee ooms hadden iets met water: Jan Eppes Berghuis op de Dijk was schipper en oom Luitje Koekkoek was zeeman. Ook een vier jaar oudere neef, Keimpe Grasmeijer, werd zeeman. Later heeft deze neef 1 of meer reizen als stuurman onder Jan de Groot gevaren.

Dankzij bewaard gebleven monsterrollen[2] weten we dat Jan twee reizen heeft gemaakt als (licht)matroos.
In februari 1867, vlak voor zijn 19e verjaardag, monstert hij aan als lichtmatroos op de Catharina, een galjoot van 140 ton, voor een reis via Londen en Newcastle naar St Petersburg.

Daarna vervulde hij zijn militaire dienstplicht als zeemilicien / matroos 3e klasse, van mei tot oktober 1868. Vervolgens monsterde hij aan als matroos op de schoener Dirk Hendrik (187 ton). De reis ging via Newcastle en Cadiz naar Zuid-Amerika. In februari 1870 is de Dirk Hendrik weer in Nederland.

Kapitein

Wat Jan de Groot van 1870 tot 1874 gedaan heeft, of en op welke schepen hij gevaren heeft, weten we niet.
Maar in mei 1874 monstert hij aan als stuurman, onder kapitein F.B.P. Bakker, op het brikschip Broederschap, voor een reis naar St Petersburg. Jan de Groot zal na deze reis gedurende zijn hele verdere carrière in dienst van Van de Wetering blijven varen.

In september 1874, op 26-jarige leeftijd, wordt hij kapitein op een ander schip van Van de Wetering, de Eendracht, een schoener van 147 ton. De eerste reis als kapitein gaat naar Kroonstad (St Petersburg), waar collega F.B.P. Bakker al eerder was aangekomen. Op de terugreis varen Bakker en De Groot gelijk op.

Getrouwd

Ruim anderhalf jaar nadat Jan de Groot voor houthandel Van de Wetering was gaan varen, in december 1875, trouwde hij met Jacoba van de Wetering, dochter van één van de drie vennoten van de firma.

Jan en Jacoba gingen wonen in Delfshaven, eerst aan de Mathenesserdijk, later aan de Aelbrechtskolk. Tussen 1876 en 1888 werden er vijf kinderen geboren, 2 meisjes en 3 jongens.

Naar de Oostzee en naar Trinidad

Van 1874 t/m 1887 maakt Jan de Groot 2 of 3 reizen per jaar, steeds naar de oostzee, soms via de Engelse oostkust. In de wintermaanden, doorgaans van november t/m februari of maart, blijft hij aan wal omdat de oostzeehavens niet bevaarbaar zijn. In 1880 verliest hij zijn schip bij een aanvaring dicht bij de Noorse kust, de gehele bemanning wordt gered.

Vanaf 1888 gaan de meeste reizen naar Trinidad en andere plaatsen in het Caribisch gebied. Hij is dan inmiddels kapitein op de "Zeenymph", een driemast bark van ongeveer 400 ton.

Verlies

In mei 1894 monstert Cornelis de Groot, 15 jaar oud, aan als "jongen" op de boot van zijn vader. In januari 1896 is hij opgeklommen tot lichtmatroos, maar onderweg naar Barbados, op de Atlantische oceaan, slaat hij overboord en verdrinkt. De volgende reis van de "Zeenymph" wordt gemaakt onder kapitein M. Wiebes, daarna hervat Jan de Groot de reizen weer.
In november 1899 monstert de tweede zoon van Jan de Groot, Jan Pieter, op 16-jarige leeftijd aan als scheepsjongen op een reis naar Barbados en Trinidad. In de eerste dagen is hij zeeziek; dit gaat geleidelijk over in een steeds ernstiger ziektebeeld, en na twee weken op zee sterft hij. Jan Pieter de Groot krijgt een zeemansgraf.

Na terugkeer van deze reis in april 1900 bleef Jan de Groot aan wal. De "Zeenymph", het inmiddels enige schip van Van de Wetering, werd verkocht. Het schip kwam als "Bamle" in handen van een Noorse eigenaar. Het is in 1928 gesloopt. Houthandel Van de Wetering werd voortgezet, maar zonder eigen schepen.

"Kapitein in ruste"

Na meer dan een kwart eeuw zeemanschap bleef Jan de Groot vanaf zijn 52e aan wal. Op dat moment hadden hij en zijn vrouw drie kinderen: twee dochters van 24 en 15 jaar, en een zoon van 12 jaar.

Hij bleef verbonden met de houthandel (inmiddels geen rederij meer) Van de Wetering, als aandeelhouder en schoonzoon van de eigenaar. Later verhuisde hij naar Arnhem, waar toen ook zijn dochter en jongste zoon woonden. Op 9 mei 1925, op 77-jarige leeftijd, is hij na een bijzonder pijnlijke ziekte (tongkanker) overleden.